DİRENİŞ (ilk sendika örgütlenmesinden bir anı)

Boyabat dönüşü geldiğim İzmir’de beni merakla beklediklerini gördüm. Boyabat’ta karşılaştığım durumu anlattım. Sağ salim dönmeme sevindiler. Bu arada Aydın’dan bir ilişki geldiğini söyleyerek “git bir bak bakalım” dediler.

İlk seferimden kaçarcasına dönmüştüm. Henüz işçi örgütlemesi deneyimini yaşamamıştım. Otobüse atlayıp Aydın'a gittim. Bize haber gönderen Aydınlı bir kişiydi. Töb-der’de buluşacaktık. Oraya gidip onu buldum. Farklı bir sol gurubun sempatizanıydı. Kadıköy semtinde bir tuğla fabrikası olduğunu; o fabrikadaki işçilerle ilişkisi olduğunu ve örgütlenme çalışmalarımda bana yardımcı olacağını; işçilerin olduğu semte gece gideceğimizi söyledi.

Akşama kadar Töb-der’de oyalandık. Önce bir yerde yemek yiyip; oradan Kadıköy semtine gittik. Gece de olmuştu zaten.

Önce onun daha önce görüştüğü işçinin evine gittik. O işçi genç biriydi ve o da aynı sol gurubun sempatizanıydı. Bu durum beni endişelendirmişti. Örgütlenme sırasında benim bilgim dışında davranıp zarar vermelerinden korktum.

Ona önce işyeri ile ilgili bilgi vermesini söyledim.

İşyerinde yüz on işçi çalıştığını, hepsinin sigortasız olduğunu, hafta sonu dahil her gün çok kötü koşullarda çalıştıklarını; yemek dahil hiçbir sosyal hakları olmadığını söyledi.

Bu anlattıklarından beni çok zor bir örgütlenmenin beklediğini fark ettim. İşverenin çok acımasız olduğunu söyleyince; örgütlenmemizi fark ederse her an işçi atabileceğinden endişelendim. Öyle olursa sendika örgütlenme çalışmamız baştan başarısızlığa uğrayabilirdi. Bu kaygıyla örgütleme çalışmalarını çok gizli yapmak gerektiğini düşündüm. Ve orada her ikisine de bu kaygımı anlattım.

Üye kaydını çok gizli ve tek tek yapacağımızı; herkesin yalnız kendisini bileceğini söyledikten sonra fabrikada çalışan gence “sen de bu kurala tabisin. Şimdi ilk seni üye kayıt edeceğim. Sen de bize bir kişi öner. Biz gidip onu üye yapalım” dedim. Devamla “örgütleme bitip yetki alana kadar şayet işveren bu çalışmayı fark edip işçi çıkarırsa hiçbir tepki vermeyip bana bildirirsin” dedim.

Bu şekilde geceleri ev ev dolaşıp tek tek üye kaydına başladım. Bu arada yasal yetki çalışmaları için gerekli yazışmayı da başlattım.

Kendimi “gazap üzümleri” nin romantizmine kaptırmıştım. Üye kaydı öyle çok kolay olmuyordu. Gece sabahlara kadar üye kaydı için dil döküyordum.

Hele bir işçi kadın vardı. Onun evine mübalağasız bir hafta her gece gittim. Çünkü o kadın kızı, damadı ve kocası olmak üzere tam dört kişi çalışıyordu fabrikada. O kadını ikna edince dört kişiyi ikna etmiş olacaktım. Ayrıca o kadın anaç kimliğiyle diğer işçiler arasında da çok sevilip sayılıyordu. Bunu daha sonra gittiğim evlerde ‘o kadın için’ onun üye olup olmadığı ısrarla sorulunca anlamıştım.

O kadın da aynı şeyi söylemişti ve bana “bak oğlum. Biz bir lokma ekmek için çalışıyoruz. Elbet daha iyi ücret almak isteriz; ama bu işi kaybedersek hepimiz aç kalırız. Onun için ‘sen deyiver. Başaracaksak girelim bu işe. Yoksa yol yakınken geri dönelim’ diye ısrarla söylüyordu.

O sıra tanıdım o kadını. Gerçekten çok gerçekçiydi. Aslında çok da mücadeleciydi. Kaygısı kendinden çok diğer işçiler içindi. Onların işsiz perişan olmasını hiç istemiyordu. Tam bir hafta gece sabahlara kadar yere serdikleri yatakların üstünde sürekli demledikleri çayları içerek sohbet etmiştim onunla. O sıra hayran kalmıştım ona. Cahil bir kadındı; ama lafları çok yerindeydi. Sanki  yıllarca çekilen çilenin doldurduğu ibriğin imbiğinden süzülüp geliyordu sözleri.

Bu sırada o kadını ve diğer işçileri yakından tanıyarak ilerisi için de epey deney kazanıyordum.

Bu arada Aydın’da yeni dostlar edinmiştim. Arada bir İzmir'e gidip bilgi veriyordum. Yetki alma aşamasına gelmiştik. Üye kaydı da ‘işverenin adamı denen birkaç işçi dışında’ tamamlanmıştı.

İşin güzel yanı tek tek üye kaydı yapılmış; herkes kendi dışında yalnız önerdiği işçiyi biliyordu. Gizlilik kurallarına tam uyulmuştu. İlk gittiğimiz işçi dışında herkes sabırla bekliyordu. Yalnız o işçi sık sık beni arıyor “ne oldu?” diye soruyordu.

Ben “acele etme her şey yolunda, sabret” diye heyecanını yatıştırmaya çalışıyordum. Bizi ilk çağıran genç de beni pasiflikle suçlayıp “acele et” diyordu.

‘Yetki alma sürecini, bu süreçte neler yapıldığını? bu çalışmaların zorunlu olarak ne kadar sürdüğünü?’ bilmiyordu. Onun için bu fabrika yalnızca bir eylem alanıydı. Bir an önce orada eylem konmasını istiyordu.

Ben de ısrarla sabretmek gerektiğini belirli bir yasal sürenin geçmesi gerektiğini söylüyordum.

Bu arada da çağırırlarsa İzmir'e gidip geliyordum.

O gün yine İzmir’den arayıp “yetki yazısı geldi” dediler. Ben de bizi çağıran gence bunu söyledim. “İşin sonuna geldik. Yetki yazısı gelmiş. Gidip yazıyı alıp işverene sözleşme çağrısı yapayım” dedim.

O da çok sevindi; hafta sonuydu. İzmir'e gittim. Pazartesi dönecektim. Daha İzmir'e yeni varmıştım. Aydın’dan telefon geldi. ‘İşçiler direnişe çıkmış.’

Hafta sonuydu. “Hoppala” dedim. İzmir’de sendikada hepimiz şaşırdık. Orada olanlar bana kızdı. “Başımıza iş açtın. Git hallet” dediler. Hemen Aydın'a geri döndüm. Kadıköy semtinde fabrikanın olduğu yere gittim.

Artık işin gizlisi saklısı kalmamıştı. Orada kalabalık işçi gurubu toplanmıştı. İlerde jandarmalar vardı. İşçilerin yanına gittim. “Nasıl oldu?” diye sordum.

O ilk üye yaptığım genç yetki alındığını öğrenince “tamam sendika yetki aldı, hakkımızı söke söke alacağız” diye fabrikada aleni söylenmiş. Bunu duyan işveren de ‘kim üye?’ bilmediği için bütün işçileri ‘kapı dışarı’ edip kovmuş ve jandarma çağırmış.

Vaziyet buydu. Çok kızmıştım.

Orada bizi Aydın'a çağıran genç de vardı. Hemen devrimci havalarında, işçilere slogan attırmaya çalışıyordu. Önce ona ve yanındaki ilk üye yaptığım gence bağırarak “ben size ne olursa olsun her şey gizli olacak; direniş yapılmayacak demedim mi?” diye söylendim.

Gecelerce evinde sabahladığım kadın işçi ileriden bana küskün bakıyordu. Bakışıyla ‘sanki’ “ben sana demedim mi? Şimdi ne olacak?” der gibiydi.

Önce onun yanına gittim. Çok üzgündüm. Çünkü işçilerin hepsini tek tek “korkmayın, hiçbir şey olmayacak” diye güvence vererek üye kaydetmiştim. İşçiler çok şey de istemiyordu. Tek istedikleri sigorta ve Pazar günü veya haftada bir gün ücretli tatil yapmaktı. Yani istedikleri yalnızca yasanın uygulanması idi. Şimdi de benim beceriksizliğimden işsiz kalmışlardı.

O kadına ve yanıma toplanan işçilere “Meraklanmayın. Mutlaka bir çözüm bulacağım” dedim ve doğru fabrikaya yöneldim.

Kapıda bekçiye “işverenle görüşmek istiyorum. Sen ‘sendikacı gelmiş sizinle görüşmek istiyor’ de dedim. Bekçi gönülsüzce fabrikaya gidip; geldi. “Buyurun” dedi. Birlikte içeride işverenin odasına gittik.

Kapıyı tıklatıp girdim. Adam çok iyi karşıladı. ‘Çok zor durumda olduğunu, Aydın’da başka fabrikalarda sendika olmadığını; eğer bize müsaade ederse kesin batacağını’ söyledi.

Bu sızlanmaya sonraki süreçte de özellikle küçük işyerlerinde çok karşılaşmıştım.

Hele bir keresinde Adana bölge temsilcimiz bir karo atölyesinde örgütlenince atölye sahibi ancak diğer atölyelerde örgütlenirsek bizimle sözleşmeye oturacağını ve oralarda örgütlenmemiz için yardımcı olacağını söylemiş; “yoksa tek benim orası sendikalı olursa batarım” demişti.

Burada işvereni sonuna kadar dinledim. “Eğer” dedim, “işçileri tekrar işe alırsanız; ben de yetki belgesini de, üye fişlerini de yırtıp buradan çeker giderim” dedim.

Uzun görüşmeler sonunda bu teklifimi kabul etti. Birlikte dışarı çıktık. İşçilere durumu anlattım. “Eğer sendikalaşmaktan vazgeçersek, işveren sizi tekrar işe alacak. Ben bunu kabul ettim. Siz ne dersiniz” dedim. Başta o kadın olmak üzere bütün işçiler benim bu teklifimi alkışlarla kabul ettiler.

Direnişi bu şekilde kaldırdım…

O sırada orada bulunan ve bizi Aydın'a çağıran gençle ilk üye yaptığım genç “revizyonist işçileri sattın” diye bağırıyordu.

Yaptığım “Revizyonistlik mi? Ne?” bilmiyordum ama tek bildiğim ‘başarısız geçen ilk örgütlenme sonunda yaşadığım direniş eylemini’ kazasız belasız atlatmıştım.

Bu direniş bana daha sonra örgütlenmek için gittiğim diğer işyerlerinde de böyle ‘devrimciler’ destek veya yardım için karşıma çıksa da kesinlikle onları kendimden uzak tutmam ve örgütlenmeyle ilgili bütün inisiyatifi hep elimde tutmam gerektiğini öğretmişti.