BİR GARİP İNSAN

Yaşadığı kasabada çevresindeki ‘çok azı istisna’ hemen herkesin kendi zavallılıklarını gizleme aracı olarak sürekli horlayıp aşağıladığı biriydi; adı da Mehmetaliydi; ama kasabada herkes onu “Amadalı” olarak bilir öyle çağırırdı.

İşte o Amadalı bir gün önce depoya gelen demirleri indirmiş dinlenirken deponun sahibinin malzeme almaya gelen inşaat sahibine “çimento yarın sabah gelecek” dediğini duyunca geceden oraya gelmişti.

Yukarıda yazdığım gibi bu kasabada hemen herkesin tanıdığı biriydi. Kasabaya gelen tüm yük kamyonlarını boşaltma görevini kendiliğinden üstlenmişti. Her gün değişik depoları, mahrukatçıları, toptancıları dolaşıp indirecek yük arardı. Bu iş için kimse ona bir ücret ödemiyor; onun da böyle bir talebi olmuyordu.

Onu çalıştıran her kimse onun karnını doyurur; arada bir eskilerini verip giydirirdi o kadar.

Bazen bir depoda veya bir benzinlikte hortumla onu yıkadıklarını görürdünüz. Bazen berbere götürüp tıraş ettiren de olurdu. O bunlara hiç tepki vermezdi.

O kadar işe yaradığı halde ‘birçok küçük yerleşim benzeri sıkça örneği görüldüğü gibi’ insanlar onunla dalga geçip kendi aşağılık duygularını tatmin etse de o bunlara aldırış etmezdi. Hem aldırış etse ne olacak ki? Buraların böyle acımasız bir yaşamı vardı ve onun bunu değiştirmeye gücü yoktu. O bunun farkındaydı. Onun için yapılanları umursamadan kendi bildiği şekilde yaşamı seçmişti.

Aslında bir zamanlar o herkes gibi normal biriydi.  Askerlik yaptığı sırada sevdiği kızın başka biriyle evlendiğini asker dönüşü öğrenince içine kapanmış kimseyle konuşmadan “neden?” diye sorma gereği duymadan köyünü evini terk edip gelmişti buralara.

O gün, bu gün bu kasabada yaşıyor; yazları bağ bahçede kışlarıysa inşaatlarda veya terk edilmiş evlerde kalıyordu.

İşte bir gün önce çimento geleceğini öğrendiği o kamyonu kaçırmamak için ağacın dibinde sabahlamıştı. Soğuktan kazık gibi kalmış ve biraz da üşümüştü.

Kalktı gerindi ellerini ovuşturdu; yerinde zıplamaya başladı.

Kamyonun geçip gitmesinden endişelenmişti. Ama buna olanak yoktu. Böyle araba beklediği günler kendinden geçip uyuklasa bile en küçük seste sıçrayıp kalkardı.

Yola baktı. Kamyon daha gelmemişti. Acaba onunla dalga mı geçmişlerdi. Ama dalga geçmelerine de olanak yoktu. Gerçi daha önceleri onun yanında “yarın kamyon tuğla, çimento vb. getirecek” deyip onun ne yapacağını merak ederler; eğer sabah erkenden depoya gelirse de gülüşüp onunla dalgalarını geçerek kendi aşağılık duygularını tatmin ederlerdi.

Ama o bunlara hiç kulak asmazdı. Kamyon geleceği söylenince de kimseye söylemeden geceden kamyonun geçeceği yola gelip kamyonları oralarda beklerdi. Eğer dalga geçtiler ve beklediği kamyon gelmezse bağ aralarında dolaşıp gelmiş gibi yapar bu şekilde kendiyle dalga geçmelerini önlerdi.

Çünkü aslında kendisiyle dalga geçilmesine çok kızardı; ama çoğunlukla belli etmezdi. Bazen de dayanamaz o zaman dalga geçen kişiye eline ne geçerse atardı. Böyle anlarda etrafındaki herkes kaçışır onun sakinleşmesini beklerlerdi.

Yola tekrar baktı kamyon görünürde yoktu. Güneş daha doğmamıştı. Saati güneşe bakarak anlardı. “Daha ezan yeni okundu, vakit erken” dedi. Hoplaya zıplaya biraz ısınmıştı.

Gitti tekrar ağacı dibine oturdu. Yeni doğan Güneş yüzüne vuruyordu. “Sabah güneşi sidikliye doğarmış” diye mırıldanıp güldü. Köyü aklına geldi. Ninesi sabah herkesten evvel kalkar anasına ve kız kardeşlerine “gııı! Yatıp durumusunuz? galkın gari. Üstünüze Güneş doğmuş sidiklilee!” diye bağırırdı. “Sabah Güneşi sidikliye doğar” sözünü ninesinden duymuştu.

Nineciği, anacığı, kardeşleri geldi aklına. “Ne günledi be?” dedi.

Gerçekten en mutlu günleri askere kadar yaşadığı süreydi.

‘Bubası’ odun kaçakçısıydı. Daha doğrusu kaçak kök kazıp gelir; özellikle kahveci, fırıncı esnafına veya kasaba halkına satardı. Şimdiki gibi tüp icat olmamıştı. Olduysa bile onun köyüne kasabasına daha bu “icat” uğramamıştı. Kömürde bilinmezdi. Evlerde odun, kahve ve fırında da kök” odunu yakılırdı. Kökün közü “guvvatlı” olurdu. Hem de iyi dayanırdı. Kök evlerde pek yakılmazdı. Çünkü diğer oduna göre pahalıydı. Ayrıca her soba kökün közünün ateşine dayanmazdı. Kök yakmak için kuzine lazımdı. O da her evde bulunmazdı. Onun için kökü evlerde zenginler kullanırdı.

Kadınlar çamaşır yıkayacakları zaman kahveden, fırından kül isterlerdi. Küllü suyla yıkanan çamaşırlar kar gibi bembeyaz olurdu.

İşte onun ‘bubası’ da daha çok kök kazıp satan oduncuydu. Nasıl olduysa kereste kaçakçılarına takılmıştı. Onlar önceden ormancıların dağda gezmeyeceği geceyi nasılsa öğrenir; o gece yanlarına aldıkları oduncularla birlikte önceden tespit ettikleri çamları çabucak kestirir kamyona, traktöre yükleyip götürürdü.

İşte o gece yine ‘bubasını’ çağırmışlardı. Anacığı yalvarmıştı gitme diye. “Kök neyimize yetmiyo. Şükür geçinip gidiyoz. O iş tehlikeli gitme” diye yalvarmıştı. ‘Bubası’ “öyle diyon emme. Çocukla büyüyo. Oğlan yakında esgere gidcek. Paramız yetmiyo. Hem yövmiyeleri de artırdıla. Bi gecede onbeş gün kökden gazandığımı alıyon. Hem kök çok mu golay. Gecenin bi vaktı ormancıya gözükmüden kasabaya inmek golaymı zannediyon?” dedi.

Anası “onlara ormancı işlemeyo mu? Dağın dilberim torlarını devirip devirip götürüyo körolasılar” dedi.

‘Bubası’ “tabi onlara ormancı işlemeyo. Orda bu çalışıyo bu çalışıyo” diye para sayar gibi yapıp çıkmıştı. Anası ardından “naha onların adı batsın, boyu devrilsin” diye ilenmişti. O anasının ‘bubasına mı?’ Ormancıya mı? Yoksa kaçakçılara mı? ‘ilendiğini’ anlamamıştı.

Ninesiyle birlikte o da “boyu devrilesiceler” demişti.

Kardeşleri daha küçüktü. Uykulu gözlerle bir şey anlamadan bakıyorlardı. ‘Bubası’ gidiş o gidiş. Ertesi gün öğle vakti ormancılar bir eşeğin üstüne sardıkları ‘bubasının’ ölüsünü getirip evin önüne bırakmışlardı. ‘Bubasının’ dağda ölüsünü bulunca jandarmaya haber vermişler; jandarma da savcı ve doktorla gelmiş. Doktor ‘bubasını’ torun altında bulunca otopsiye gerek görmemiş “kestiği ağaç altında kalarak ölmüş” diye rapor tutmuş ve savcıyla birlikte “köyüne götürülüp gömülsün” diye muhtara bildirmişlerdi.

Bütün bunları ‘bubasının’ ölüsünü ormancılar eşeğin sırtına sarıp geldiklerinde; yanlarında gelen muhtar anlattı.

Ninesi “ötekiler nerdeymiş? Boyu devrilesi kereste gaçakçıları nerdeymiş? Benim oğlan bi başına mı toru devirmiş? Oğlumun ölüsünü goyup gaçanla nerdeymiş?” diye habire soruyordu.

Muhtar şaşalamıştı. ‘Bubasının’ ölüsünü sarıp getiren ormancı “ne ötekileri teyze? Oğlun orda tek başınaymış. Zaten senin oğlanı kaç kez kök getirirken yakaladım da idare ettim” deyince  ninesi “heç bile yalnız değildi. Onu oraya patronları götürdü. Onla nerdeymiş? Tabi söylemezsiniz. Onla sizi doyuruyo tabi” diye söylenince ormancı “orasını karıştırma. Hem sizin evde kaçak odun var. Bir tutanak tutarsam iflahınız gevrer” diye sertçe çıkışmıştı. Bu sırada muhtar kaşıyla gözüyle ninesine “sus” işareti yapıyordu. Sonra ormancının koluna girmiş “sen bunlan gusuruna bakma. Acıyla ne söyledini bilmeyo” diyerek ormancıyı oradan uzaklaştırmıştı.

Ormancının giderken “bunların kulanı bük, fazla ileri, geri konuşmasınlar” dediğini muhtarın da “sen merak etme, ben her bişeyi söyler, tembihlerim” dediğini o da duymuş, bir şey anlamamıştı.

Ormancı gittikten sonra muhtar köylüler gelmiş kadınlar ninesi ve anasıyla yas tutup ağıt yakarken erkekler ‘bubasının’ ölüsünü yıkadıktan sonra camide namazını kıldırmış; oradan götürüp mezara defnetmişlerdi.

O da evin erkeği olarak orda bulunmuştu. Hele ‘bubası’ mezara konacağı sırada ona “sen de rahmetlini oğlu olarak gabire gir. Bubanı gabire gorken yardım et” dediklerinde koltukları kabarmıştı. Çünkü onu erkek yerine koymuşlardı. Tabi erkek sayılırdı. Çok çok dört yıl sonra askere gidecekti.

Bunları hatırladı. Bir de ninesinin yas ederken “gelinimin galbine doğduyudu doğduyudu. Gitme deyi çok yalvardı çok yalvardı” diye söylenmelerini hatırlamıştı.

‘Bubasını’ gömüp geldikten sonra o evin erkeği olmuştu. Ninesi de anasına “gelin, benim yavız gızım. Sen bundan keri benim has gızımsın” deyip onlara sahip çıkmıştı. O dört sene ev işlerine yardım etmiş; evin erkeği olarak her işe koşmuştu. Bu arada Keziban kızla yavuklu olmuştu. Gizlice görüşüyorlardı. Bunu bir ninesi biliyordu. O da torununa “sen hayırlısıyla eskere git gel, o vakit gide isteriz” demişti. O da askerliği gelince askere gitmiş; bir an evvel bitip de Keziban kıza kavuşmak için izin bile kullanmamış, teskereyi iple çekmişti.

Teskere günü gelince sevinçle askerlik yaptığı yerin çarşısına gitmiş ninesine, anasına, kardeşlerine ve tabi Keziban kıza da hediyelikler alıp köyün yolunu tutmuştu.

O gün kasabaya gelmişti.  Köye giden dolmuş köyde gelin dolaştıracağım diye erken kalktığından dolmuşa ucu ucuna yetişmişti.

'Allah var ya' aklına düğün kimin diye sormak gelmemişti.

O sıra yalnız Keziban kızı düşünüyordu.

Köye gelince doğru eve koşmuştu. Eve girdiğinde hem anası, hem ninesi “sevinmek şurda dursun” ölü görmüş gibi ona bakmışlar; o buna şaşırsa da bir şey anlamamış “hayırdır hortlağa mı benzettiniz beni. Ben geldim ben. Olunuz” deyince önce ninesi kalkıp boynuna sarılmış “abo sevinmez miyiz ay oğlum? Sevinmez miyiz benim gadersiz torunum? Sevinmez miyiz?” deyip bir yandan sarılıp bir yandan yas etmeye başlamıştı.

Anası kardeşleri de ona sarılmışlar; hepsi feryat figan ağlaşınca o şaşırıp kalmıştı.

Neden sonra sakinleşmişler; ninesi olan biteni ona bir bir anlatmıştı. O askerde iken Keziban’ı muhtar oğluna istemiş. Kız “gatiyen olmaz, ben başkasını seviyom” dediyse de babası muhtarın verdiği başlık parası çok olduğu için; Keziban’ı muhtarın oğluna vermişler. Dolmuşçunun yetişmem lazım diye acele ettiği düğün Keziban’ın düğünüymüş.

O bunları duyunca “samıt gibi olmuş”. Ne söylenirse sanki duymuyormuş. Bir hafta evden çıkmamış. Askerden geldiği için “hayırlı olsuna” gelenlerle bile görüşmemiş. Bir hafta sonra da köyden çıkmış, çıkış o çıkış. Bir daha köye dönmemiş. Anası ninesi uzunca süre peşinde koşmuş doktorlara, hocalara götürmüşler. Hiçbir çaresini bulamamışlar. O o gün, bu gündür kasabada mecnun gibi yaşamış. Bir süre sonra ninesi de, anası da ölüp gitmiş. Kardeşleri kocaya varmış. O bunları hep duyup, bilip, görüyormuş. Ama kendi acısıyla hiç umursamamış.

Bu kasabada onun bunun işini görerek, yük boşaltıp, yükleyerek, verilen eskimiş üst baş, bir lokma yiyecekle bu güne gelmişti.

Bu gün de ‘aklında bu yaşadıkları’ burada gecenin ilk yarısından beri çimento kamyonunu bekliyordu. Aklına gelenler onu yine üzmüştü. Hep yaptığı gibi “üzülsem ne fayda? Gahba felek ediceni eddi” diye elini çaresizlikle sallayıp tekrar yola baktı.

Gelen giden yoktu. Biraz daha ellerini ovup zıpladı. Güneş hafiften ısıtmaya başlayınca sabah serinliğinin acısını almıştı.

Birden bir kamyon sesi duydu. Koştu yola çıktı. Kamyon yaklaşınca el etti. Şoför de onu tanımıştı. Arabayı durdu. O her zamanki gibi şoförün yanındaki basamağa tutundu. Depoya kadar öyle gitti.

Depocu daha yeni gelmişti. Kamyonu ve kamyonun yanı başında asılı onu görünce şoföre “ooo!. Bizim deli oğlan seni bulmuş” dedi. Şoför kamyonu yanaştırdı. O kapakları açtı. Onlar vermece o alıp istif etmece; diğerleri gelmeden kamyonu bir çırpıda boşalttı.

Orada bulunanların hepsi “maşallahı var bunun” dediklerinde koltukları kabardı. Deponun sahibi “biraz dinlen. Sonra şişçiye git selamımı söyle bi güzel garnını doyur” dedi.

O patrona hep yaptığı “sağol giden” dedi; çimentoların yanında oturdu ve şoförden aldığı sigarayı “tellendirdi”. Bir iki nefes çekip attı.

Sigara içmezdi. Şimdi olduğu gibi arada bir verirlerse bir iki nefes çekip atardı.

Biraz dinlenmişti. Diğer işçiler gelip çimentoların indiğini görünce biraz eksiklenmişler ve ona “aferin deli oğlan bize iş bırakmamış” diye akıllarınca onu enayi yerine koyup eğlenmişlerdi.

O bunlara hiç yüz vermedi. Kalktı depo sahibiyle şoföre “hadi bene eyvallah” deyip şişçiye gitti. Patronun selamını söyleyip ikilik bir şiş söyledi. Adamakıllı karnını doyurdu. Çıktı doğru benzinliğe gitti.

Boş olduğu zamanlar hep o benzinliğe giderdi. Onu yalnız o benzinliğin sahibi insan yerine kor; sahibi dalga geçmez, dalga geçenlere de kızardı.

Benzinliğe vardı. Benzinliğin sahibi onu görünce sanki yakınıymış gibi “sen nerdeydin kaç gündür be? İnsan hiç haber vermez mi?” dedi. Sonra “sen çimento indirmişsin herhalde. Üstün başın toz içinde kalmış. Gel seni bi yıkayayım” deyip kolundan tuttuğu gibi benzinliğin arkasına götürdü. Fırça ve hortumla bi güzel yıkadı. Onun için eski elbiselerinden getirmişti. Onları giydirdi. Çıkardığı elbiselerini ateşte yaktı. Saçını da usturayla bir güzel kazıdı. “hah şöyle bit pire kalmadı ter temiz oldun” dedi.

Gerçekten çok rahatlamıştı. Gitti ilerideki armudun dibinde bir güzel uyku çekti. Sonra uyanınca benzincinin verdiği ot ekmeği dürümünü aldı; bir şişe de su doldurdu. Doğru geceleri kaldığı inşaata gitti.

Günler böyle böyle geçiyordu. Hava soğumaya başlamıştı. Geceleri de ayaz oluyordu. Kış bu sene çok sert başlamış kar erkenden yağmıştı.

O gece inşaatın bodrumunda çimento torbalarından yaptığı yatakta yattı. Gece ayaz olunca “uyur galır da, buyup ölürün” diye kalkıp kalkıp zıplamış uyumamaya çalıştı. Ama gecenin yarısında uyku adamakıllı bastırınca çimento torbalarını üstüne yorgan gibi örtüp öylece uyuyup kaldı.

Sabah inşaatın sahibi “ne var ne yok?” diye inşaatına bakmaya gelince bir koku duyup bodruma indi; orada onun öldüğünü fark edince koşarak insan çağırmaya gitti.

Bu sırada haberi duyan herkes koşup geldi; birileri de doktora ve savcıya haber verdi.

Bunun üzerine savcıyla birlikte gelen doktor onu inceledi; otopsi yapmaya bile gerek duymadan “donarak ölmüş” diye rapor tutup, morga kaldırılmasını söyledi.

Bu sırada köyüne kardeşlerine haber vermişlerdi. Köylüleri, kardeşleri, enişteleri koşup geldi. Ölüsünü yıllar önce çıkıp gittiği köye götürüp gömdüler.

Ölümüne en çok benzinciyle, acısını içine gömen Keziban kız üzüldü.